Podróż po Krainie w Kratę

To gospodarstwa z przełomu XVIII/XIX wieku - typowa zabudowa szachulcowa, która dawniej dominowała w pomorskim krajobrazie.

JAK BUDOWANO DOMY W KRATĘ, czyli trochę historii...
"Domy w kratę" to budynki, które powstawały w specyficzny sposób - w kwatery drewnianych konstrukcji budynków wstawiano tyczki, owijano słomą i oblepiano gliną. Powierzchnie kwatery bielono następnie wapnem na biało, a drewniane belki malowano smołą. W ten sposób budowano nie tylko pomieszczenia mieszkalne, ale też zabudowania gospodarcze, kuźnie, szkoły, kościoły…

Do dnia dzisiejszego konstrukcje te zachowały się w wielu gminach nadmorskich(Darłowo, Sławno, Malechowo, Postomino, Ustka, Słupsk, Smołdzino). Budownictwo to było również widocznym elementem architektonicznym w miastach pomorskich w XIX i XX wieku. Obszar z tym charakterystycznym budownictwem został w 1998 roku oficjalnie nazwany „Krainą w Kratę”.

"KRAINA W KRATĘ" - gdzie dokładnie?
Obszar "krainy w kratę" obejmuje tereny środkowego Pomorza. Wśród "kraciastych" wiosek wyróżnia się przede wszystkim Swołowo, gdzie zachowały się liczne XIX-wieczne zagrody chłopskie i rzemieślnicze z budownictwem szkieletowym. Przestrzenny układ wsi ma charakter owalnicy, a otaczające pola zachowały średniowieczny podział. Te unikalne walory architektoniczne i przestrzenne zadecydowały o tym, że wieś tę nazwano stolicą "Krainy w kratę". Uznana została również za Pomorską Wieś Dziedzictwa Kulturowego. W Swołowie zachowało się kilkanaście zagród, z których odrestaurowana została zagroda bogatego chłopa (Zagroda Muzealna Albrechta), a odnowienie kolejnej jest już w planach - wszystko dzięki staraniom Muzeum Pomorza Środkowego.

"Kraina w kratę" bogata jest też w obiekty sakralne o konstrukcji szkieletowej - niektóre z nich mają średniowieczny rodowód. W wybranych folwarkach zachowały się na przykład dwory i pałace z XIX i początku XX wieku, otoczone parkami z ciekawym drzewostanem. Wśród zabudowy sakralnej i dworskiej są szachulcowe "perełki": kościół w Objeździe z 1607 roku, kościół w Staniewicach z 1770 roku i Kuleszewie z 1587 roku oraz dwór w Swochowie z 1734 roku.

CIEKAWE MIEJSCA:

• Muzealna Zagroda Albrehta w Swołowie - odwiedzający to magiczne miejsce mogą poznać życie mieszkańców wsi sprzed stu lat. Prezentowane są tutaj stare narzędzia, archiwalne zdjęcia. Muzeum posiada również szeroką ofertę edukacyjną dla dzieci i dorosłych - organizowane tutaj lekcje to nie tylko teoria, ale też wspólne gotowanie na kaflowej kuchni, wspólne tkanie, a nawet budowanie. Goście uczestniczą również w obrządku zwierząt. Klimat zagrody sprawia, że chociaż na chwilę można przenieść się w dawne czasy i poznać życie na dawnej wsi.
• Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach - Kluki to stara słowiańska osady rybacka zamieszkana niegdyś przez ludność kaszubską. Stare chałupy i zagrody tętnią życiem w trakcie licznych imprez folklorystycznych, odtwarzających dawną kulturę i czas minionej epoki.
• Krzemienica - atrakcją wsi jest gospodarstwo pszczelarskie „Wędrowna Barć” - typowa zagroda chłopska z I połowy XIX wieku, zbudowana w systemie szachulcowym. Jest to unikalna w Europie zabudowa zagrodowa z drewnianych bali i gliny.
• Objazda - miejscowość może pochwalić się najstarszym kościołem ryglowym z 1606 r., częściowo przebudowanym w XIX-XX wieku
• Warcino - zabytkowe zagrody
• Możdżanowo - zabytkowe zagrody
• Staniewice - kościół z 1770 r.
• Bierkowo - zabytkowe zagrody
• Bruskowo Wielkie - zabytkowe zagrody
• Kuleszewo - kościół z 1587 r.
• Wałdowo - zabytkowe zagrody
• Trzcinno - zabytkowe zagrody

A PRZYRODA???
"Kraina w kratę" jest również atrakcyjna przyrodniczo. Na szczególną uwagę zasługuje

• Słowiński Park Narodowy,
• Park Krajobrazowy "Dolina Słupi" z bogactwem form przyrodniczych i
• najstarszymi elektrowniami wodnymi w Europie.

PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI:

• "Krainę w Kratę" można zwiedzać samochodem, ale także na "dwóch kółkach". Szlak rowerowy prowadzący przez te tereny to tzw. Pierścień Gryfitów. Trasa liczy w sumie 95 km i przebiega przez wiele miejscowości w których napotkamy perełki architektoniczne. Informacje na temat trasy można uzyskać w Centrum Informacji Turystycznej w Słupsku
• Liczne szlaki rowerowe prowadzą również przez dolinę Słupi oraz Słowiński Parku Narodowym
• Podróżując po krainie warto spróbować regionalnej kuchni. Tradycyjne dania serwowane są min. w:

1. "Gospodzie Pod Wesołym Pomorzaninem" w Swołowie (można tu skosztować typowo regionalne potraw - gęsiny, żurku, kartoflane pomorska… palce lizać ;-)
2. „Karczmie u Dargoscha” (usytuowana na terenie Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach restauracja oferuje dania w XIX-wiecznym, słowińskim stylu).

Anetta Olszamowska www.przewodnicy.tp3.pl

(wpolske.com)