Woliński Park Narodowy
Woliński Park Narodowy - położony jest u ujścia Odry w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w pobliżu granicy polsko - niemieckiej. Obejmuje ochroną niezwykle cenną północno - zachodnią część wyspy Wolin. Park utworzono w 1960 roku na powierzchni 4691 ha. Powiększony został w roku 1996 poprzez przyłączenie od północy pasa przybrzeżnych wód Bałtyku o szerokości 1 mili morskiej oraz od zachodu rozlewiska delty Świny.
W wyniku włączenia części Zatoki Pomorskiej oraz wód morskich wewnętrznych Zalewu Szczecińskiego, Woliński Park Narodowy stał się pierwszym w Polsce parkiem morskim. Obecna powierzchnia parku wynosi 10937 ha, w tym lasów 4649 ha. Ochroną ścisłą objęto 6 leśnych obszarów o łącznej powierzchni 165 ha.
Geologia i geomorfologia:
Obszar lądowy parku jest silnie zróżnicowany. Charakterystycznym jego elementem jest rozciągające się na przestrzeni 15 km wysokie do 95 m wybrzeże klifowe. Niszczone ono jest przez sztormy, wiatry i słońce, w wyniku czego cofa się rocznie o ok. 80 cm.
Deniwelacja na obszarze parku wynosi od 0 do 115 m. Dominującym elementem rzeźby są wzgórza morenowe, które zajmują ok. 75% powierzchni lądowej parku.
Wody:
Wody obok lasów to dominujące ekosystemy parku. W północnej jego części jest to pas wód Bałtyku, a od zachodu delta Świny. Delta Świny jest to kompleks wodno-błotnych wysp i wysepek oddzielonych kanałami o zmiennych kierunkach przepływu oraz różnych poziomach wody, okresowo zalewanych zwłaszcza w czasie cofki (wlewania się spiętrzonych przez północne wiatry wód Bałtyku do Zalewu Szczecińskiego).
Na rozległą panoramę rozlewisk delty Świny oraz Zalewu Szczecińskiego malowniczy widok roztacza się ze wzgórza Zielonka. W lesistej części parku znajdują się 5 polodowcowych jezior: Warnowskie, Rabiąż, Czajcze i Domysłowskie oraz sztuczne: Turkusowe i Stara Kredownia.
Roślinność:
Na wyspie Wolin stwierdzono występowanie ponad 1300 gatunków roślin naczyniowych, w tym wielu gatunków chronionych i rzadkich. Wśród nich są rośliny plaży nadmorskiej: honkenia piaskowa, wydmuchrzyca piaskowa, rukwiel nadmorska i solanka kolczysta oraz gatunki siedlisk słonych w delcie Świny - halofity (ok. 30 gat.). Zbocza stromych klifów porastają gęste zarośla rokitnika zwyczajnego. Płytkie piaszczyste dno morza Bałtyckiego zajmują makroglony: zielenice, brunatnice i krasnorosty, wśród których najliczniejszymi są morszczyn i zielenica Entetromoprpha intestinalis.
Na terenie lądowym parku dominują wzniesienia morenowe pokryte lasami bukowo-sosnowo-dębowymi. Głównym gatunkiem w lasach jest jednak sosna, która zajmuje 68% lądowej powierzchni parku. Buk zajmuje 23% , dąb 7%, a inne gatunki pozostałą część.
Wśród zespołów leśnych szczególnie dobrze zachowały się lasy bukowe, których struktura zbliżona jest do lasów naturalnych. Najlepiej zachowane zespoły buczyn są chronione w dwóch obszarach ochrony ścisłej w części południowej parku oraz w dwóch w części północnej, gdzie występuje m.in. buczyna storczykowa. Wykształciła się ona na szczególnym typie gleby tzw. nasypie przyklifowej, powstającej przez nawiewanie drobnych cząstek minerałów z klifu do wnętrza lasu. W tym szczególnym zespole roślinnym rośnie m.in. 9 gatunków storczyków.
Spośród innych leśnych zespołów roślinnych na uwagę zasługują występujące w okolicach Wisełki na glebach bielicowych wytworzonych z piasków luźnych bory bażynowe.
Zwierzęta:
Fauna wyspy jest bardzo zróżnicowana i bogato reprezentowana przez gatunki rzadkie. Przez Wolin przebiega główny szlak przelotu ptaków wzdłuż wybrzeża Bałtyku. Na terenie parku stwierdzono występowanie ponad 230 gatunków ptaków, w tym lęgowych: bielika, wodniczki, biegusa zmiennego, muchołówki małej. Park spełnia doniosłą rolę w ochronie siedlisk ptaków wodno - błotnych, które tutaj znajdują spokój oraz bazę pokarmową, szczególnie w okresie wiosennych i jesiennych wędrówek. Obszar delty Świny został zaliczony do ostoi ptaków o znaczeniu europejskim. Aktualnie m.in. prowadzona jest reintrodukcja puchacza.
Z bogatego świata owadów zachowały się m.in. stanowiska chrząszcza jelonka oraz kozioroga dębosza. Na terenie parku oznaczono 3 nowe dla nauki gatunki: chrząszcza Teredus opacus i 2 gatunki skoczogonków (Collembola).
Wody Zatoki Pomorskiej to biotop wielu gatunków zwłaszcza ryb oraz rzadszych ssaków morskich - foki szarej i morświna.
Kultura materialna i turystyka:
Burzliwe dzieje wyspy Wolin są przyczynkiem do jej kulturowego zróżnicowania jednak bardzo silnie związanego z morzem (rybactwo, handel). Na obszarze parku (i w sąsiedztwie jego granic) znajdują się ślady pozostałości grodzisk i miejsc związanych z czasami historycznymi. Obiekty te są przedmiotem zarówno badań naukowych jak i zainteresowania turystów.
Turystyka stanowi istotną część działalności parku. Park posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę zagospodarowania turystycznego: Centrum Dydaktyczno - Muzealne (w trakcie wyposażania), rezerwat pokazowy żubrów, 4 punkty widokowe, 3 parkingi oraz sieć szlaków turystycznych (łącznie ok. 46 km) i ścieżek dydaktycznych. Szczególnie licznie odwiedzane miejsca to: Jezioro Turkusowe o specyficznym kolorze wody, wzgórze Zielonka, Rezerwat Pokazowy Żubrów oraz w pobliżu Międzyzdrojów punkty widokowe "Gosań" i "Kawcza Góra".
Największe zagrożenia dla przyrody parku to przecinające jego tereny drogi, i kolej łączące port w Świnoujściu z pozostałymi rejonami Polski oraz linie energetyczne i gazociąg.
Park wydaje własne czasopismo "Klify", w którym publikowane są wyniki badań własnych i opracowania dotyczące ochrony parku.